11/04/1957: Η δήλωση του Βρετανού Υφυπουργού Αποικιών, στην βουλή των Λόρδων

«Εν ευθέτω χρόνω θα συγκληθή εν Λονδίνω διάσκεψις αντιπροσώπων όλων των κοινοτήτων προς συζήτησιν επί του Συντάγματος Ράντκλιφ».

Ο Χάρντιγκ είπε στις 24 Απριλίου σε συνέντευξη του στή βρετανική τηλεόραση ότι η Κύπρος μπορούσε να χρησιμεύσει ως αεροπορική Βάση για υποστήριξη της δεξιάς πτέρυγας του NATO και των Κρατών -Μελών του Συμφώνου της Βαγδάτης. Για οποιαδήποτε διευθέτηση του Κυπριακού καθόριζε τις πιο κάτω προϋποθέσεις:

1) Μόνιμος τερματισμός της τρομοκρατίας.

2) Σταθερή κατανόηση μεταξύ Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας επί των διεθνών απόψεων του προβλήματος.

3) Συμφωνία μεταξύ της Βρετανικής Κυβέρνησης και αντιπροσώπων των Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου επί του Συντάγματος Ράντκλιφ.

Στις δηλώσεις αυτές του Χάρντιγκ ο Διγενής απάντησε με φυλλάδιο, στο οποίο έγραψε μεταξύ άλλων:

«Είμεθα σύμφωνοι δια την κατάπαυσιν της τρομοκρατίας. Αύτη όμως υφίσταται μόνον εκ μέρους του, με τας καταπιέσεις, τας βαναυσότητας και τας βαρβαρότητας εναντίον του πληθυσμού. Το Μηλικούρι είναι αποκλεισμένον επί 54 ημέρας από τον άλλον κόσμον και πεινά, οιοσδηποτε δε Άγγλος στρατιώτης ή επικουρικός εισβάλλει οιανδήποτε ώραν εις τα σπίτια δια την ανεύρεσιν δήθεν καταζητουμένων προσώπων, τα δε βασανιστήρια συνεχίζονται με αύξουσαν έντασιν κλπ. Ας παύση συνεπώς και ο Χάρντιγκ την ιδικήν του τρομοκρατίαν, εφ’ όσον εκ μέρους της ΕΟΚΑ αι επιχειρήσεις ανεστάλησαν από καιρού. Ήδη η Οργάνωσις συνεμορφώθη προς το ψήφισμα του ΟΗΕ, προς το οποίον ώφειλε να συμμορφωθή και ο Χάρντιγκ».

Ο Βρετανός Υπουργός Άμυνας Σάντυς, σε μια σύντομη επίσκεψη του στην Κύπρο, δήλωσε κατά την αναχώρηση του στις 25 Απριλίου:

«Πρωταρχικός σκοπός της επισκέψεως μου εις την νήσον ήτο να συζητήσω μετά του Κυβερνήτου και των στρατιωτικών Διοικητών τον ρόλον, τον οποίον δύνανται να διαδραματίσουν αι εν Κύπρω σταθμεύουσαι δυνάμεις εις υποστήριξιν του NATO και του Συμφώνου της Βαγδάτης, καθώς και άλλων υποχρεώσεων εν τη Μ. Ανατολή. Επί του προκειμένου εμελετήσαμεν μεθόδους διασφαλίσεως των ουσιωδών αναγκών της Βρετανικής βάσεως εν Κύπρω εις διαφόρους δυνητικάς καταστάσεις, αι οποίαι ενδέχεται να αναπτυχθούν. Μεταξύ άλλων πραγμάτων εξητάσαμεν τα προβλήματα, τα οποία θα αναφύουν, εάν το συνεχιζόμενον πολιτικόν αδιέξοδον καταστήση αναγκαίαν την εξέτασιν του διαμελισμού της νήσου».

Μετά τις δηλώσεις του Σάντυς ακολούθησαν δηλώσεις του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Κουτσιούκ, ο οποίος είχε επισκεφθή την Άγκυρα, όπου είχε συνομιλίες με τον Πρωθυπουργό της Τουρκίας και άλλα μέλη της Τουρκικής Κυβέρνησης. Μετά την επάνοδο του στην Κύπρο, είπε στους αντιπροσώπους του ξένου τύπου στις 13 Μαΐου:

«Ο διαμελισμός της νήσου αποτελεί την μόνην λύσιν, η οποία θα κατοχύρωση τα δικαιώματα και τα συμφέροντά μας εν Κύπρω». Ο ίδιος ισχυρίστηκε, μετά άπό συνέντευξη του με τον Κυβερνήτη της Κύπρου, ότι «η Βρετανική Κυβέρνησις έκαμε στροφήν υπέρ των Τουρκικών απόψεων, συνισταμένων εις την εφαρμογήν του διαμελισμού και απόρριψιν της αυτοδιαθέσεως εντός τακτής προθεσμίας, με την αυτοκυβέρνησιν ως μεταβατικόν στάδιον».

Για την εφαρμογή του διαμελισμού στην Κύπρο εκφράζεται και ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας Χάρολντ Μακμίλλαν οτα Απομνημονεύματα του:

«Την άνοιξη του 1957, κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, η σκέψη μου άρχισε να προσανατολίζεται στη Βιβλική λύση του Σολομώντα. Διερωτόμουνα, αν η απειλή της διχοτόμησης θα μπορούσε να κάμει τους αντιπάλους να συνέλθουν. Αν τελικά επιβαλλόταν η διχοτόμηση, εκείνο που μας ενδιέφερε ήταν το μέλλον των στρατιωτικών μας βάσεων, που ήσαν απαραίτητες για την ενίσχυση της δεξιάς πτέρυγας του NATO. Γι’ αυτό ανέθεσα σε μια επιτροπή, κάτω από την προεδρία του Σερ Νόρμαν Μπρουκ, να επανεξετάσει το πρόβλημα των στρατιωτικών μας εγκαταστάσεων, ακόμα και σε περίπτωση παροχής ανεξαρτησίας, σε τρόπο που να υπάρχει πάντοτε αποτελεσματικός έλεγχος στην περιοχή που θα μας ήταν στρατηγικά αναγκαία».